Latin Dansları

Latin dansı salon dansı ve halk dansı olarak yapılan, Porto Riko ve Küba başta olmak üzere Latin Amerika ülkelerinden çıkan ve dünyaya yayılmış olan dansların hepsini birden ifade eden geniş bir ifadedir. Önde gelen Latin kökenli salon dansları ça ça (veya ça ça ça), rumba, merenque, tumba, bachata, bomba, plena, paso doble ve bolerodur. Arjantin Tangosu da Latin kökenli bir salon ve halk dansıdır, ancak kendisi hem stil hem bir spor dalı olarak bağımsız bir kategoridir. Salsa ise Amerika Birleşik Devletleri'nin New York eyaletindeki Spanish Harlem bölgesinde yaşayan Latin Amerika kökenli insanlar arasında ortaya çıkmış bir danstır. Ancak her ne kadar ABD kökenli de olsa salsa stil olarak bir Latin dansıdır.

Çaçarera, gato escondido ve zamba Arjantin halk danslarıdır. Bolivya halk danslarına morenada, kullawada, caporales ve yeni üretilmiş bir dans olan tinku örnek verilebilir. Cumbia iseKolombiya'ya özgü bir danstır.

Salsa

Salsa, Karayipler kökenli olduğu varsayılan, salsa adıyla belirtilen müzik türleri eşliğinde çiftler halinde veya grupça icra edilen, Latin Amerika’nın ve ABD’nin modern bir dansı. Önceleri yalnızca Latin Amerika halkları arasında yaygın olan bu müzik türü, Karayipler’den ABD’ye göçenler sayesinde ABD’de de yaygınlık kazanmış ve salsa dansı özellikle 1980'lerden sonra tüm dünyada tanınır ve uygulanır duruma gelmiştir. Günümüzdeki salsa dansı Afrika, Karayip ve Avrupa stillerinin, dans ve müzik unsurlarının bir karışımı olarak nitelenir.^[1]

Salsa’nın kökenlerinin çeşitliliği ve çeşitli stillerden oluşan bir karışım olması adının anlamını da açıklamaktadır. "Salsa" sözcüğü aslındaİspanyolca konuşan Latin Amerika ülkelerinde çeşitli baharatların karıştırılmasıyla hazırlanan “sos” anlamına gelir.^[1][2] Sözkonusu müzik ve dansa da çok farklı kültürel öğelerin karışımını içermelerinden dolayı bu ad verilmiştir.

Bu karışımın tarihsel oluşumunda son, guaguancó, rumba, boogaloo, pachanga, guaracha, plena ve bomba tarzlarının etkileri olmuştur.^[3]Günümüzdeki salsanın dans adımları esas olarak Küba sonundan gelmekteyse de, mambo, cha cha cha, guaracha, changüí, palo monte, rumba,abakuá, comparsa gibi diğer Küba danslarından etkilenmiş bulunmaktadır.^[4]

1950’lerde mambonun modernizasyonu salsanın oluşumunda önemli bir etken olmuştur. Salsanın kökeni Küba olarak kabul edilmekle birlikte, Küba’nın Kuzey Amerika’daki etkisi Fidel Castro ve Che Guevara’nın Küba’daki devriminden ve Küba’ya ABD ambargosunun uygulanmasından sonra azalmıştır.^[5]

Bir “serbest stil” dansı olan salsa, rutin hareketlere bağlı kalınmaksızın doğaçlama olarak yapılır. Salsa, foxtrot veya samba gibi dans pistini tümüyle kullanmayı gerektiren danslardan değildir. Salsa dansı, Latin dansları kapsamında ele alınır. Diğer Latin dansları içinde en tanınanlarımerengue, cha cha cha (ça ça), bachata, mambo, samba ve rumbadır. Tango da Latin Amerika kökenli bir dans olmakla birlikte Türkiye’de "Latin dansları" denildiğinde genellikle, bir salon dansı olan tango haricindeki Latin dansları kastedilir.

Teknik

Salsa toplu olarak (rueda) veya partnersiz olarak da yapılabilen bir dans olmakla birlikte genellikle erkek ve kadından oluşan çiftlerce yapılır. Bu dansta erkek rehberdir, kadını el hareketleriyle yönlendirir ve yönetir.

Temel Adımlar

Salsa öğrencilerine kombinasyon da denilen figürler öğretilmeden önce özellikle temel adımları iyi atabilmeleri öğretilir. Salsada ayaklarla karmaşık hareketler yapılsa da belden yukarısı mümkün olduğunca oynatılmaz ve adımların müziğin ritmine uygun olarak atılması gerekir. Bu yüzden öğrencilere öncelikle müziğin ritmini yakalaması öğretilir. ^{[not 9]} Salsada 8 eş zaman birimi ölçüsüyle dans edilir (hareketlerde genellikle 4 vuruşta 3 adım kullanılır.) Bu zaman birimlerinden ikisinde dansçılar duraklar, yani hiçbir hareket yapmazlar.^{[not 10]} Bu yüzden salsa öğretiminde 4 ve 8 sayılmaz (1,2,3,stop,5,6,7,sto

• Sol ayakla öne doğru adım atılır ve vücut ağırlığı sol ayağın üzerine verilir (1).
• Herhangi bir adım atılmaksızın vücut ağırlığı sağ ayağın üzerine verilir, yani ağırlık sol ayaktan sağ ayağa adım atmaksızın aktarılır. (2)
• Sol ayak geri çekilip eski yerine getirilir. (3)
• Duraklama anı. Herhangi bir hareket yapılmaz. (4)
• Sağ ayakla geriye doğru adım atılır. (5)
• Herhangi bir adım atılmaksızın vücut ağırlığı sol ayağın üzerine verilir, yani ağırlık sağ ayaktan sol ayağa adım atmaksızın aktarılır. (6)
• Sağ ayak öne, eski yerine getirilir. (7)
• Duraklama anı. Herhangi bir hareket yapılmaz. (8)

Bu temel adımlarda, kısaca, iki adım atılması sözkonusudur; adımlar yalnızca 1 ve 5 numaralı zaman birimlerinde olur, sol ayak hep öne, sağ ayak hep geriye atılır. İki adımdan oluşan bu "temel adımlar" dans literatüründe tekil olarak ifade edilir (yani "temel adım" denir). İleri ve geri dikine (çapraz olmayan) adım atmanın sözkonusu olduğu bu temel adımlar “mambo adımı” olarak da adlandırılır. Fakat bu temel adımların ana ilkelerden ayrılmaksızın (örneğin 8 zamanlı ölçüden ve iki duraklamadan ayrılmaksızın) uygulanan şu varyantları mevcuttur:

• Rumba (guaguanco) adımı: Adımlar, ileri ve geriye değil, yanlara atılır. Sol ayak sol yana atılır, sonra eski yerine getirilir ve durulur; sağ ayak sağ yana atılır, sonra eski yerine getirilir ve durulur.
• Çapraz adım: Adımlar ne ileri-geri dikine, ne de rumba adımındaki gibi yana atılır; çapraz olarak atılır. Çapraz adım öne veya geriye doğru olmak üzere iki çeşittir.
• Sol adım da dikine geri, sağ adım da dikine geri atılır.
• Sağ ayakla başlanır, sağ ayak da dikine ileri, sol ayak da dikine ileri adım atar.

Tap 

Ritmi kaybetmemek için duraklama zamanlarında ayakla yere yapılan darbelere tap adı verilir. Daha ziyade Küba stiline ait olmakla birlikte diğer stillerdeki profesyonel salsacılarca da uygulanır. Duraklama anında dansa bir estetik de kazandıran tap darbeleri kurslarda öğrencilere, temel adımları iyice öğrenmelerinden sonra öğretilir.

Shine 

Salsada partner olmaksızın ya da partnerle temas olmaksızın bireysel olarak yapılan adım kombinasyonlarına (ayak figürlerine) shine adı verilir. Bu adım kombinasyonlarına şık vücut ve el hareketleri de eşlik edebilir. Daha ziyade müzikteki conga vuruşlarının hızlandığı veya güçlü olarak duyulduğu zamanlarda uygulanır. Adalar (Karayipler) haricindeki Latin Amerika’da kimi zaman brinco denilen küçük sıçramalarla birlikte yapılır.

Çiftin birbirlerinden ayrılarak yaptıkları shinelar, kişinin kendisini bireysel olarak ifade etmesine ve becerilerini göstermesine olanak sağlar. Doğaçlama olarak yapılabildiği gibi, artistik ayak teknikleri koreografilerini de içerebilir. Shine ayrıca ısınma antrenmanı olarak da uygulanır. Shine’lar “aerobik salsa”nın temelini oluştururlar.^[15]

Merengue

Merengue (ya da okunuşuyla merenge) 1850 yılına doğru Dominik Cumhuriyeti’nde doğmuş bir dans ve müzik türüdür. Günümüzde Latin dans okullarında öğretilen dans türlerinden biri olan Merenge en kolay öğrenilen Latin dansıdır. Merenge müziği günümüzde özellikle Porto Rikolumüzisyenlerce yorumlanmakta ve icra edilmektedir.

Merenge dansının upa habanera adlı dans türünden kaynaklandığı sanılmaktadır. Merenge, Dominik Cumhuriyeti’nin yerel dansı olmakla beraber komşu ülke Haiti’nin de etkisinde kalmıştır. Merenge dansının adımlarının kısa, sürünür biçimde olması, bu dansın ilk kez ayakları zincirli kölelerce oynanmış olmasının öne sürülmesine yolaçmıştır.

Dansın kökeninin iki popüler hikâyesi vardır:

• İlk hikâyeye göre bu dans zincirlenmiş olan kölelerin hareket edebilme arzusuyla yaptıkları davranışları konu alır.
• Diğer hikâye ise bu dansın ülkedeki bir devrim sırasında bacağından vurulan bir kahramanın eve dönüş partisinde yandaşlarının zıplayarak ve bir bacaklarını sürükleyerek yaptıkları hareketleri temsil ettiğini söyler.

Merenge çiftler halinde veya grupça yapılan bir Latin dansıdır. Günümüzde dans pistlerinde genellikle çiftler halinde yapılmaktaysa da, orijinal halinde grupça, bir çember oluşturularak yapılmaktaydı. Hızlı ayak hareketleri ve omuzların silkilme hareketi dansın karakterini oluşturur. Merenge, özellikle 19. yüzyıl ortalarında popüler hâle gelmiştir.

Merenge, küçük ve kalabalık dans salonlarına uygun, oldukça hareketli, öğrenmesi kolay, doğaçlamaya açık bir “eğlence” dansıdır. Salsada olduğu gibi, kıvrak kalça hareketleri barındırır. Diğer danslardan esinlenen hareketlerden dolayı geniş bir hareket dağarcığına sahiptir.

Merenge dansında ayaklar yerden çok kısa bir mesafe (yaklaşık 2 cm. kadar) kaldırılır ve adımlar yerinde sayar gibi atılır. Bir sağ ayak, bir sol ayak hareket eder. Başka hiçbir karmaşık adım biçimi yoktur. Bu yüzden adımı en basit danstır. Bu ayak hareketlerinin sadeliği kol ve vücut figürleriyle süslenerek dans hareketleri zenginleştirilir.

Rumba

Rumba, Latin Amerika danslardan biridir. Aslen İspanyol ve Afrika kökenlidir. Ancak 16. yüzyılda Afrika'dan getirilen köleler aracılığıyla Küba'ya taşınmıştır. Müziği ve hareketleri Küba'yı yansıtır. Yavaş ve zor bir dans türüdür. Bu dansta kalça hareketleri belirgindir. Uluslararası Latin Amerikan dans yarışmalarında sergilenir. Rumba aynı familyada yer alan Ça-Ça-Ça ile bazı benzer özellikler gosterir. Ritmi eşit aralıklı dört sesten oluşur.

Bachata

Bachata (ya da okunuşuyla baçata) Dominik Cumhuriyeti’nin 4/4 ritimli, romantik bir müzik ve dans türüdür. Daha çok gitarın ön planda olduğu baçata müzikleri vurmalı çalgılar (bongo, maracas, guiro) ve bas gitar eşliğinde üç veya dört gitarla çalınır.

İlk kaydedilmiş baçata parçaları 1961 yılına dayanır.( José Manuel Calderón : "Borracho de amor" ve "Que será de mi (Condena)", Leonardo Paniagua : Canción de guardia cobrao)

Baçata müziğinin uluslararası başarısı 1991’de Juan Luis Guerra’nın "Burbujas De Amor" adlı parçasının "Euro Hot 30" adıyla belirtilen Avrupa’da en tutulmuş 30 parçalık listenin başına yerleşmesiyle gerçekleşmiştir.

Daha sonra 1999’da Frank Reyes’in başarılı parçası "Ajena"yla ve Luis Miguel del Amargue’nin "Te echo de menos" adlı parçasıyla birlikte baçata müziğiyle yapılan danslar yaygınlaşmış ve dans pistlerinde salsa ve merengue danslarının yanı sıra baçata dansı da yapılmaya başlanmıştır